Obszar zarządzania szlakiem, którego dobra praktyka dotyczy

Promocja szlaku, animacja społeczności lokalnych

Miejsce realizacji

Polska, województwo małopolski

Podmiot wdrażający dobrą praktykę

Małopolska Organizacja Turystyczna

Rynek Kleparski 4, lokal 13 (IV piętro), 31-150 Kraków

tel.: 12-421-16-04; tel./fax.: 12 421-15-36

biuro[at]mot.krakow.pl

www.mot.krakow.pl

Opis dobrej praktyki

W oparciu o unikatowe skarby architektury drewnianej w Małopolsce wytyczono szlak turystyczny, który poprzez popularyzację wartości kulturowych udokumentowanych wpisem obiektów do rejestru zabytków, przyczynia się także do ich ochrony. Szlak powstał nie tylko z myślą o miłośnikach zabytków, ma za zadanie również uczyć, informować, a także promować walory turystyczne poszczególnych miejscowości. Szlak stanowi unikalny produkt w skali europejskiej.

Szlak Architektury Drewnianej powstał z inicjatywy Samorządu Województwa Małopolskiego w roku 2001 kiedy to rozpoczęto pierwsze prace nad wytyczeniem i oznakowaniem samochodowego szlak turystycznego, na którym finalnie znalazło się 251 unikatowych obiektów budownictwa drewnianego, w większości kościołów i cerkwi (174). Szlak w całości ma długość przekraczającą 1500 km (do obiektów prowadzi ponad 600 turystycznych znaków drogowych), biegnie przez wszystkie powiaty regionu, obiekty znajdują się na terenie 99 gmin – w większości szlak prowadzi przez obszary wiejskie.

Każdy obiekt na szlaku wyposażony jest w tablicę informacyjną w trzech językach (jęz. polski, angielski, niemiecki). Wśród najciekawszych obiektów na szlaku znajdują się 4 kościoły wpisane w 2003 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO: kościół pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej (koniec XV w.), kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim (II poł. XV w.), kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej (ok. 1520 rok), kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej (ok. 1500 r.) oraz 4 cerkwie wpisane w roku 2013: Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych, Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Paraskewii w Kwiatoniu, Cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy NMP w Owczarach oraz Cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku.

Szlak podzielony został na 4 malownicze trasy, stanowiące propozycje zwiedzania. Od roku 2008 szlakiem w imieniu Województwa Małopolskiego zarządza Małopolska Organizacja Turystyczna realizując projekt „Otwarty Szlak Architektury Drewnianej”. Regularnie od 2008 roku w okresie od maja do września otwierane są dla zwiedzających wybrane obiekty na Szlaku, dodatkowo w każdym z nich zatrudniany jest przewodnik, który odpowiada za obsługę zwiedzających. Dzięki temu turyści przybywający na SAD mają możliwość nie tylko obejrzenia obiektów z zewnątrz, ale podziwiania również wnętrz świątyń. Dodatkowo w okresie letnim w wybranych świątyniach organizowane są koncerty w ramach cyklu „Muzyka Zaklęta w Drewnie”.

Opis wdrożenia dobrej praktyki

Realizując projekt Otwarty Szlak Architektury Drewnianej udało się w VIII edycjach udostępnić dla zwiedzających łącznie ponad 200 obiektów, dając zatrudnienie ponad 200 osobom. Obiekty na szlaku co roku odwiedza coraz większa liczba turystów. Dla przykładu podczas pierwszej edycji otwierania w roku 2008 kiedy udostępniono 30 obiektów zanotowaliśmy frekwencję na poziomie ok. 78.000 osób, a podczas rekordowej ubiegłorocznej edycji projektu otwarte 59 obiektów odwiedziło ponad 260.000 osób. Do obowiązków zatrudnionych osób w szczególności należy

otwieranie i udostępnianie zabytkowych obiektów sakralnych dla ruchu turystycznego,

oprowadzanie i przybliżanie historii obiektu turystom, prelekcje,

drobne prace konserwatorskie,

drobne prace porządkowe w świątyni i wokoło niej,

drobne prace remontowe,

inne w miarę potrzeb i umiejętności danej osoby związane bezpośrednio z drewnianym obiektem.

W ramach cyklu muzycznego „Muzyka Zaklęta w Drewnie” na przestrzeni lat 2008 – 2012 udało się zorganizować ponad 100 koncertów, w których uczestniczyło ok. 10.000 słuchaczy.

Przewodnicy na Szlaku zatrudniani są przez Małopolską Organizację Turystyczną w ramach Programu „Konserwator”, który jest programem aktywizacji osób bezrobotnych realizowanym w województwie małopolskim przez Wojewódzki Urząd Pracy.

Najważniejszym osiągnięciem projektu „Otwarty Szlak Architektury Drewnianej” jest otwarcie dla zwiedzających obiektów sakralnych, które dotychczas były albo definitywnie zamknięte, albo dostępność do nich była bardzo mocno ograniczona. Udało się stworzyć miejsca pracy, które pozwalają na zatrudnianie osób wywodzących się ze społeczności lokalnych skupionych wokół danego kościoła czy cerkwi. Turyści, którzy dzięki udostępnieniu takiego miejsca zaczęli chętniej odwiedzać te miejscowości stymulując rozwijanie się aktywności gospodarczej mieszkańców (w pobliżu obiektów na szlaku powstają miejsca noclegowe – szczególnie w gospodarstwach turystycznych, pojawiają się restauracje, miejsca w których można kupić pamiątki czy produkty regionalne. Organizacja koncertów w kościołach i cerkwiach pokazała proboszczom i władzom lokalnym, że świątynie, które dotychczas pełniły tylko funkcje sakralne mogą być znakomitą przestrzenią dla różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych. Już w wielu miejscowościach mamy naśladowców, którzy za danym przez nas przykładem we własnym zakresie organizują lokalne wydarzenia muzyczne.

Projekt „Otwarty Szlak Architektury Drewnianej” jest przykładem dobrej praktyki, która jako uniwersalna jest możliwa do realizacji w innym regionie czy też kraju, na każdym szlaku kulturowym, który boryka się z trudnościami z dostępem do obiektów szlaku czy też wymaga on działań aktywizujących. Schemat działania jest wzorem, który można przenieść na kolejne zabytki, które zarządzający pragną aktywizować i udostępniać zwiedzającym.

Czas realizacji

Projekt realizowany jest od 2008 r. Obiekty dla zwiedzania otwierane są w okresie maj – październik każdego roku. Koncerty „Muzyka Zaklęta w Drewnie” odbywają się w miesiącach wakacyjnych czerwiec – sierpień. Natomiast zadania związane z promocją szlaku realizowane są przez okres całego roku.

Więcej informacji

http://www.drewniana.malopolska.pl/